Inama zo Kwitwararika mu Mutekano w’Ikoranabuhanga

Mu gihe ikoranabuhanga rikomeje kwiyongera mu buzima bwa buri munsi, umutekano w’amakuru ndetse n’ubw’internet biba ingenzi cyane. Kumenya uko wakwitwararika kugira ngo umutekano wawe ku ikoranabuhanga wiyongere ni ingenzi, cyane cyane mu gihe haboneka ibibazo byinshi by’ibitero by’ikoranabuhanga (cyber attacks) n’ubujura bw’amakuru (data breaches). Hano hari inama zimwe na zimwe zagufasha kugumana umutekano ku ikoranabuhanga.

1. Gukoresha Ijambobanga Rikomeye

Ijambobanga rikomeye ni urufunguzo rwo kurinda amakuru yawe. Irinde gukoresha amazina cyangwa imibare yoroshye kumenyekana nk’itariki y’amavuko. Ahubwo, ukoreshe uruvange rw’inyuguti nkuru, inyuguti nto, imibare, ndetse n’ibimenyetso bidasanzwe. Urugero: “R!ndaN3za2024”.

Password entry screen on computer screen.

2. Gusuzuma Inyandiko Mbere yo Kuyifungura

Ibitero by’ikoranabuhanga byifashisha cyane inyandiko z’ibihimbano zoherezwa ku buryo bwa email. Kwirinda gufungura inyandiko zituruka ku bantu cyangwa ku bigo utazi ni ingenzi. Niba inyandiko ikugaragaraho nk’iy’amahinyu, yime amaso.

3. Gukoresha Ibyuma bisukuye kandi bifite Uburinzi bugezweho

Gushiraho porogaramu z’ubwirinzi bw’ibyuma (antivirus software) ni ingenzi. Uburyo bw’ikoranabuhanga burashira ibikoresho bitandukanye bigamije kurinda mudasobwa na za telefone zawe. Kandi buri gihe jya uvugurura izo porogaramu kugira ngo zigume zigezweho.

4. Kwitondera Ibisabwa n’Ubuvugizi ku Mbuga za Interineti

Kumenya neza imbuga za interineti usura ni ingenzi. Ijya usura gusa imbuga zizewe, kandi witondere gutanga amakuru yihariye ku mbuga utizeye neza. Ibyo birinda ubujura bw’amakuru yawe.

5. Gukoresha Wi-Fi yizewe

Ubwirinzi bwa Wi-Fi ni ngombwa cyane, cyane cyane mu gihe ukoresha Wi-Fi rusange. Aho bishoboka, koresha Wi-Fi ifite ijambobanga ndetse n’uburinzi. Wi-Fi rusange izwiho kuba ishobora kwinjirwa n’abajura b’amakuru.

Akaranga Wi-Fi

6. Kugenzura Ibyo Wafungura no Gusohoka neza

Mu gihe ufungura konti ku rubuga cyangwa ukoresha porogaramu, jya ureba ko hari agasanduku kavuga ngo “Remember me” cyangwa “Stay signed in.” Ntukihute gufungura utabanje kugenzura ibyo usabwa. Kandi igihe urangije gukoresha konti, ntukibagirwe gusohoka (log out) neza.

7. Guhugura Abana n’Ababyeyi ku Mutekano wa Interineti

Abana nabo bagomba kwigishwa uburyo bwo kwirinda kuri interineti. Ababyeyi bagomba gukurikirana ibikorwa by’abana babo kuri interineti kandi bakabigisha kutagirana ibiganiro n’abantu batazi ndetse no kutohereza amakuru yabo bwite.

8. Gushaka Ubuvugizi bw’Abashinzwe Umutekano

Niba hari ikibazo kijyanye n’umutekano w’amakuru yawe, gisha inama z’abashinzwe umutekano w’ikoranabuhanga (cybersecurity experts). Barafite ubumenyi bukwiye bwo kugufasha kwirinda no gukemura ibibazo by’ubujura bw’amakuru.

9. Kwibuka Gutabara no Kugarura Amakuru

Gushiraho uburyo bwo kubika amakuru hanze ya mudasobwa (data backup) ni ingenzi. Niba mudasobwa cyangwa telefoni yawe igize ikibazo, ushobora kongera gusubirana amakuru yawe ukoresheje backup.

10. Guhora Ujijuka ku Bibazo bishya mu Ikoranabuhanga

Ikoranabuhanga rikura buri munsi, kandi n’abajura b’amakuru bakomeza kuvumbura uburyo bushya bwo kwinjira mu byuma. Ni byiza guhora ukurikira amakuru y’uburyo bushya bwo kwirinda ibibazo by’ikoranabuhanga.

Mu gusoza, umutekano mu ikoranabuhanga ni ikintu cy’ingenzi mu buzima bwacu bwa buri munsi. Dukurikije izi nama, turashobora kugabanya ibyago byo guhura n’ibitero by’ikoranabuhanga ndetse no gutakaza amakuru yacu. Kumenya uko wakwitwararika ni intambwe ikomeye mu mutekano wawe ku ikoranabuhanga.

One thought on “Inama zo Kwitwararika mu Mutekano w’Ikoranabuhanga

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *